ŞEYH EDEBALİ’DEN OSMAN GAZİYE NASİHAT

Ey Oğul!

Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı, Allah Teala yardımcın olsun. Beyliğini mübarek kılsın. Hak yoluna yararlı etsin. Işığını parıldatsın. Uzaklara iletsin. Sana yükünü taşıyacak güç, ayağını sürçtürmeyecek akıl ve kalp versin. Sen ve arkadaşlarınız kılıçla, bizim gibi dervişler de düşünce, fikir ve dualarla bize va’dedilenin önünü açmalıyız. Tıkanıklığı temizlemeliyiz.

Oğul!

Güçlü, kuvvetli, akıllı ve kelamlısın. Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgarlarında savrulur gidersin.. Öfken ve nefsin bir olup aklını mağlup eder. Bunun için daima sabırlı, sebatkar ve iradene sahip olasın!.. Sabır çok önemlidir. Bir bey sabretmesini bilmelidir. Vaktinden önce çiçek açmaz. Ham armut yenmez; yense bile bağrında kalır. Bilgisiz kılıç da tıpkı ham armut gibidir. Milletin, kendi irfanın içinde yaşasın. Ona sırt çevirme. Her zaman duy varlığını. Toplumu yöneten de, diri tutan da bu irfandır.

İnsanlar vardır, şafak vaktinde doğar, akşam ezanında ölürler. Dünya, senin gözlerinin gördüğü gibi büyük değildir. Bütün fethedilmemiş gizlilikler, bilinmeyenler, ancak senin fazilet ve adaletinle gün ışığına çıkacaktır. Ananı ve atanı say! Bil ki bereket, büyüklerle beraberdir. Bu dünyada inancını kaybedersen, yeşilken çorak olur, çöllere dönersin. Açık sözlü ol! Her sözü üstüne alma! Gördün, söyleme; bildin deme! Sevildiğin yere sık gidip gelme; muhabbet ve itibarın zedelenir…

Şu üç kişiye; yani cahiller arasındaki alime, zengin iken fakir düşene ve hatırlı iken, itibarını kaybedene acı! Unutma ki, yüksekte yer tutanlar, aşağıdakiler kadar emniyette değildir.

Haklı olduğun mücadeleden korkma! Bilesin ki atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli (korkusuz, pervasız, kahraman, gözüpek) derler.

En büyük zafer nefsini tanımaktır. Düşman, insanın kendisidir. Dost ise, nefsi tanıyanın kendisidir. Ülke, idare edenin, oğulları ve kardeşleriyle bölüştüğü ortak malı değildir. Ülke sadece idare edene aittir. Ölünce, yerine kim geçerse, ülkenin id****i onun olur. Vaktiyle yanılan atalarımız, sağlıklarında devletlerini oğulları ve kardeşleri arasında bölüştüler. Bunun içindir ki, yaşayamadılar.. (Bu nasihat Osmanlı’yı 600 sene yaşatmıştır.) İnsan bir kere oturdu mu, yerinden kolay kolay kalkmaz. Kişi kıpırdamayınca uyuşur. Uyuşunca laflamaya başlar. Laf dedikoduya dönüşür. Dedikodu başlayınca da gayri iflah etmez. Dost, düşman olur; düşman, canavar kesilir!..

Kişinin gücü, günün birinde tükenir, ama bilgi yaşar. Bilginin ışığı, kapalı gözlerden bile içeri sızar, aydınlığa kavuşturur. Hayvan ölür, semeri kalır; insan ölür eseri kalır. Gidenin değil, bırakmayanın ardından ağlamalı… Bırakanın da bıraktığı yerden devam etmeli. Savaşı sevmem. Kan akıtmaktan hoşlanmam. Yine de, bilirim ki, kılıç kalkıp inmelidir. Fakat bu kalkıp-iniş yaşatmak için olmalıdır. Hele kişinin kişiye kılıç indirmesi bir cinayettir. Bey memleketten öte değildir. Bir savaş, yalnızca bey için yapılmaz. Durmaya, dinlenmeye hakkımız yok. Çünkü, zaman yok, süre az!..

Yalnızlık korkanadır. Toprağın ekim zamanını bilen çiftçi, başkasına danışmaz. Yalnız başına kalsa da! Yeter ki, toprağın tavda olduğunu bilebilsin. Sevgi davanın esası olmalıdır. Sevmek ise, sessizliktedir. Bağırarak sevilmez. Görünerek de sevilmez!.. Geçmişini bilmeyen, geleceğini de bilemez.

Osman! Geçmişini iyi bil ki, geleceğe sağlam basasın.

Nereden geldiğini unutma ki, nereye gideceğini unutmayasın…”

DÖRT HALİFE DÖNEMİ

Hz. EBUBEKİR DEVRİ (632 – 634)
* Yalancı peygamberler ortadan kaldırıldı.
* Ridde Hareketi bastırıldı. Vergi vermeyenlerin ayaklanması önlendi.
* Kur’an toplanarak kitap haline getirildi
* İlk defa Arap Yarımadası dışında toprak alındı
* Dağılmakta olan Arap-İslam devletleri yeniden toparlandı.

Hz. ÖMER DEVRİ (634 – 644)
* İran ve Irak’ı alarak Sasaniler’e son verdi.
* Bizans’tan, Suriye, Antakya, Kudüs, Filistin ve Mısır’ı aldı.
* Sınırların genişlemesi ile devlet kurum ve kurallarını yeniden düzenleme ihtiyacı doğdu. Bunun sonucunda;
a- Alınan yerler yönetim birimlerine ayrıldı.
b- Adli teşkilat kuruldu.
c- Askeri iktalar oluşturuldu.
d- Sürekli ordugahlar kuruldu.
e- Hicri takvim düzenlendi

Hz. OSMAN DEVRİ (644 – 656)
* İlk İslam donanması oluşturuldu
* Bizans’la deniz savaşı yapıldı.
* Kuzey Afrika’da ilerleme devam etti
* İran alındıktan sonra tarihte ilk defa Türk-Arap ilişkileri başladı.
* Kur’an çoğaltılarak dağıtıldı.
* Kendi soyu olan Emevileri kayırması sonraki ayrılıklara ortam hazırladı.

Hz. ALİ DEVRİ (656 – 661)
* Halifeliğini tanımayan peygamberin eşi Ayşe ile yapılan savaşı kazandı Bu olaya Deve olayı veya Cemel Vakası denir.
* Halifeliğini tanımayan Muaviye ile yapılan Sıffin Savaşı sonuçsuz kaldı. Halifeyi belirlemek için başvurulan Hakem Olayı sonucunda is1am dünyasında ilk ayrılıklar ortaya çıktı.
Buna göre;
a- Ali taraftarları Şiiler
b- Muaviye taraftarları Emeviler
c- ikisine de karşı çıkan Hariciler
olmak üzere İslam dünyası üçe ayrıldı
* Devir iç mücadeleler içinde geçtiğinden dış savaşlar yapılmadı. Dört Halife Devri Hz. Ali’nin Hariciler tarafından öldürülmesiyle sona erdi.

ANADOLU KRONOLOJİSİ

TARİH ÖNCESİ (PREHİSTORİK)
Toplayıcı-Tüketici
PALEOLİTİK
İ.Ö. 600000-15000
Karain/Yarımburgaz
İnsanoğlu ayakları üzerinde
MEZOLİTİK
Tekeköy/Belbaşı/Beldibi
Mağaralarda renkli duvar resimleri
Üretici-Yerleşik
NEOLİTİK
İ.Ö. 7000-5000
Çayönü/Hacılar/Çatalhöyük
Yumuktepe/Canhasan
Yerleşik düzene geçiş/Ana Tanrıça
KALKOLİTİK
İ.Ö.5000-3000
Hacılar/Beycesultan/Canhasan Fikirtepe
Yaygın seramik kaplar/mezarlar
konut alanları düşına
TARİH ÇAĞLARI(HİSTORİK)
TUNÇ (Bronz)
İ.Ö. 3000-2000
Aslantepe/Alacahöyük/Truva V-I.
Çömlekçi çarkı, kent dokusunda gelişme, çoğalan boyalı seramik, mezar ve ölü gömme kültünde heykeller ve ölü armağanları
Assur ticareti ile Anadolu’da yazı yaygınlaşıyor
Boğazköy/Alişar/Kültepe
Truva IŞ. İ.Ö. 2500-2200 Hatti, İ.Ö. 2500-2000
Hurri, İ.Ö. 1800-1270
Truva IV, İ.Ö. 1800-1275 Hitit, İ.Ö.2000-1180
Kent Devletlerinden Siyasi Birliğe
İ.Ö.2000-1750 Erken/İ.Ö. 1750-1450 Eski Krallık/ İ.Ö. 1450-1180 İmparatorluk Dönemi
İ.Ö. 1269 Kadeş Antlaşması
Hititlerle Mısırlılar Arasında Dünyanın ilk yazılı barış antlaşması
KARANLIK ÇAĞ
I.Ö. 1180-750
(Trak Göçleri)
Geç Hitit Kırallığı, İ.Ö. 1200-700
Urartu, İ.Ö.900-580
Frig, İ.Ö.750-300
Lidya, İ.Ö.700-546
Likya, İ.Ö. 600-300
Lidya’da para kullanımı Anadolu
Ticaretine yeni bir anlam katıyor.
DOĞUDAN GELENLER:
PERS İSTİLASI
İ.Ö. 546-334
Gavgamela Savaşı
İ.Ö. 331
BATIDAN GELENLER
ARKAİK 1050-600/KLASİK 600-334
İSKENDER ve ARDILLARI DÖNEMİ
(HELLENİSTİK)
İ.Ö. 323-30
Kent devletlerine dönüş
ROMA EGEMENLİĞİ
İ.Ö. 30- İ. S. 395
Kent düzenlemesinde yeni bir dönemin ardından Hristiyanlık Anadolu’da
I. Ökümenik Konsil (İznik) 325
DOĞU ROMA (BİZANS) ÇAĞI
395-1453
726-843 İkonoklast (Tasvirkırıcı) dönem
673-678/716 İstanbul İslam Kuşatmasında
Anadolu İslam Kültürü ile tanışıyor
1204-1261 Latin işgali
TÜRKLER ANADOLU’DA
1071 Malazgirt
XI. yüzyıl Türk Akınları Malazgirt’den sonra kitlesel yerleşmelere dönüşüyor. İlk Başkent İZNİK
Haçlı Seferleri /İkinci Başkent KONYA
XII. YÜZYILDA ANADOLU’DA İLK TÜRK DEVLETLERİ
Danişmentliler/Artuklular
Mengücekliler/Saltuklular
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ
1071-1308
Kent silüetinde değişim.
Yeni yapı türleri, yeni bir anlayış ve hoşgörü ortamında Türk-İslam kültürü Anadolu’da
MOĞOL İSTİLASI
1243-1308
XIV. YÜZYILDA ANADOLU
Karamanoğulları Akkoyunlular
Ertenalılar Karakoyunlular
Hamidoğulları
Candaroğulları
Germiyanoğulları
Aydınoğulları
Menteşeoğulları
Dulkadiroğulları
Ramazanoğulları
Osmanoğulları
Anadolu Selçuklu Devleti’nin merkezi otoritesinin zayıflaması, Anadolu birliğinin dağılmasına yol açarken yeni çağa doğru bir değişim başlıyor.
Karamanoğlu Mehmet Bey ve Türkçe’nin önemi (1277)
OSMANLI ÇAĞI
1299-1923
Küçük bir Beylik’ten İmparatorluğa geniş bir coğrafyada Selçuklu kültür mirası ile hoşgörünün esas olduğu uzun bir dönem
ERKEN DÖNEM 1299-1481
Gelibolu’dan Avrupa’ya, 1353
TİMUR ANADOLU’DA
Fetret Devri (1402-1413)
İstanbul’un Fethi 1453
Osmanlı Başkentleri 1326’da BURSA, 1365’de EDİRNE, 1453’de İSTANBUL
KLASİK DÖNEM
XVI.Yüzyıl, Osmanlı tarih ve kültürünün “Altın Çağı”dır.
TANZİMAT 1839
Kulluktan vatandaşlığa ilk adım
MEŞRUTİYET I./1877-IŞ./1908
Yönetimde ilk değişim Anayasa yürürlükte
KURTULUŞ SAVAŞI 1919-1922
İlk Antiemperyalist savaş örneği
Lozan Antlaşması 1923